klik hier voor de gratis printversie Doetinchem: Beelden enzo…. Beelden enzo…. is een "Koninklijke" stadswandeling van 2 km door het centrum van Doetinchem, langs beelden in de openbare ruimte, karakteristieke gebouwen en heel veel weetjes. vraag hier naar mogelijkheden om de wandeling gegids te lopen. De eerste 700 meter van deze stadswandeling is exact de Doetinchemse Koningsdag route op 26 april 2025 door Koning Willem-Alexander, Koningin Maxima en het Koninklijke gevolg. Weetje: Korte geschiedenis Doetinchem. 838 Duttinghem, 1236 stadsrechten gekregen van Otto II, graaf van Gelre, 1330 ommuring is klaar, 1527 Grote stadbrand waarbij veel documentatie verloren is gegaan. We beginnen de wandeling tegenover de parkeergarage in de Van Nispenstraat nummer 4. In dit oude postkantoor (1920 Joseph Crouwel architect) zijn nu het VVV-kantoor, Stadsmuseum (open dinsdag t/m zaterdag van 10-16 uur en zondagmiddag van 11-15 uur) en restaurant Het Borghuis (open dinsdag t/m zaterdag van 11-17 uur) gehuisvest. 1A. In het Stadsmuseum is een aantal bijzonder mooie maquettes te bewonderen van o.a. de stad Doetinchem in 1830. 1B. Twee wapenstenen van Willem Brouwer sieren de voordeur. 1C. Drie drukkers In het tuintje een beeld uit de oude Doetinchemse uitgeverij van Misset. Maker onbekend. Bij het verlaten van het museum linksaf. Op de T-splitsing rechtsaf en we gaan met de bocht mee naar links tot het kruispunt. . Rechts zien we Het Gevang – de voormalige gevangenis van de Landdrostambt Zutphen. Gebouwd in 1766 door Gerard Ravenschot. Boven de voormalige ingang een wapensteen van het Gelderse wapen. Oversteken en pad door het plantsoen (Steek ook de weg over.) tot het eind volgen dus langs het Vrijheidsmonument. Halverwege plantsoen: Herdenkingssteen tgv. de geboorte prinses Wilhelmina in 1880. WEETJE: Het Mark Tennant Plantsoen is vernoemd naar de Canadese kapitein van de Cavalry Highlanders, de bevrijders van Doetinchem aan het eind van WOII. Aan het eind (op het trottoir) zien we aan de overzijde links School 1 uit 1895, gebouwd onder architect H.J.L. Ovink uit Doetinchem. De school is opgetrokken in een eclectische trant WEETJE: Eclectisch: hierbij worden elementen ontleend aan diverse vroegere stijlperioden. Bij deze school ligt de nadruk op de neo-renaissance. Voor de liefhebbers van architectuur: Schuin tegenover School 1 de Oude Doetinchemse bibliotheek van architect Davidse uit Den Haag (1975). WEETJE: Davidse (1934-2022) was aanhanger van het structuralisme, gebouwen opgebouwd uit een aantal, veelal dezelfde, kleinere eenheden. Bijnaam: De Blokkendoos. Door de architecten van DUOPLAN Doetinchem is het gebouw aangepast en huisvest thans innovatiecentrum STECK. 2. In het Plantsoen staat Vrijheidsmonument (1995) van Marius van Beek (1921-2003) Tekst: Laat de vrijheid niet sterven. Doetinchem werd bevrijd op 1 en 2 april. 9 Canadese militairen sneuvelden. De kastanjeboom is een nazaat van de Anne Frank-boom die bij het Achterhuis gestaan heeft. Op het trottoir aangekomen rechtsaf. Bij de fietsenstalling voorzichtig de weg oversteken naar het stadhuis. Eerst gaan we naar de kopse kant van het zijgebouw. 3A. De Lantaarn aansteker van RoosArt 2023. WEETJE: De lantaarnaansteker van Rosalie de Graaf is 1 van de 4 muurschilderingen die verwijzen naar oude beroepen in Doetinchem. Onderweg zien we ook nog Boerin Anna Reintjes en de tram stokers. 3B. In de vitrine zien we 1 van de 12 Circus Sgraffito’s uit aula de voormalige Algemene Technische School van Hans Gorter. WEETJE: Sgraffito is een techniek waarbij in verschillend gekleurde pleisterlagen wordt gekrast en zodoende figuren e.d. ontstaan in verschillende kleuren. Ga over het plein naar de trappen van het stadhuis Het stadhuis (1969) is van architect Piet Tauber uit Alkmaar Zijn devies: Beton is ook een materiaal 1986 werd het stadhuis uitgebreid met de aanbouw. Het plein en het stadhuis zijn gerenoveerd in 2011 door I’M Architecten uit Deventer. 4.In het bordes zijn Drie gevelstenen ingemetseld. Ze zijn afkomstig uit het in 1725-27 gebouwde gemeentehuis en verwoest op 21 maart 1945. Twee leeuwen en het stadswapen. Ga nu rechts langs het stadhuis In dit wat weggestopte hoekje 5. Verbondenheid (1986) door Joop Haffmans. Verbondenheid tussen beide vleugels van het Raadhuis, de stad en haar inwoners en de industrie. Uitgeverij Misset bv. heeft een schenking gedaan. WEETJE: Toen de Provincie het beeld onder ogen kreeg, trokken ze de financiële bijdrage in: het beeld zou zomaar van de sokkel kunnen vallen. De Gemeente heeft toch doorgezet. Keer om en terug langs het gemeentehuis tot de zebra met verkeerslichten links. 6. ”De Groene Poort” (2019) van Eddy Boerakker uit Gaanderen WEETJE: Het beeld moet helemaal begroeid raken. Dit ontwerp is door de Doetinchemse burgerij gekozen uit de finalisten van de wedstrijd met inzendingen uit de hele gemeente. Vroeger Hamburgerpoort vernoemd naar het Homburgerbroek.(Al genoemd in 1128) Sla links af/oversteken dus, je steekt over naar Saamborg nr.4. Zie ook informatie bordje Historisch Kazemat uit 1533. WEETJE:Een kazemat is een soort verdedigingsbunker met schietgaten. Dit was de het voorpoortcomplex van de Hamburgerpoort en lag in de buitenste gracht. Voordeel, het water bleef voldoende hoog in de grachten van Doetinchem. Vervolgens is de opgraving weer gedicht en ligt dus onder de net over gestoken weg. . Loop nu door tot einde van de IJsselkade–links Bibliotheek – rechts de molen. 7. Aornt Peppelenkamp (1980) van Armand Batavier. Aornt was de hoofdfiguur in de boeken van dialectschrijver Herman van Velzen-Frans Roes. WEETJE: Voormalige Algemeen Technische School. (1954 architect Bruininksweerd). Later de naam ‘t Brewinc, de naam verwijst naar een voormalig hof van Graaf Otto II, Het Goed werd geschonken aan klooster Bethlehem omstreeks 1236, zij kregen burgerrechten. Thans cultuurcluster, verbouwd in 2012 door Architecten Op ten Noort Blijdestein. De voorkant is een opengeslagen boek. De Walmolen 1851 deze in de loop der tijd vervallen molen is in 1965 opgeknapt na een aktie van de inwoners. Het was een zgn. Run-molen. Run is gemalen eikenschors (looizuur) voor de vele leerlooierijen in Doetinchem. Dit is het eindpunt van de Koninklijke route op Koningsdag 26 april 2025 te Doetinchem. Loop terug tot je links Claussport ziet. Ga deze straat in richting IJssalon Friul. .Na zo’n dertig meter linksaf. Ter hoogte van huisnummer 30 aan de overkant: 8. Muurschildering.(2018) Een graffiti werk is altijd van de onbekende Cantastic kunstenaar. Slechts ingewijden herkennen de handtekening. Loop door tot de kruising, hier rechts af (Gart Seevinckgang). Het appartementen gebouw links was voormalige meubelfabriek Mogendorff uit 1910 , één van de industrieën binnen de stadsmuren. In 1943 gestopt omdat de Joodse eigenaren werden opgepakt. Na de oorlog opnieuw gestart. Eind 1971 gestopt omdat er geen opvolger was, er werkte toen 50 man personeel. Anna de stadsboerin 2021. Muurschildering van RoosArt: Anna Reintjes. Tot haar dood bleef ze boeren zoals ze dat haar hele leven heeft gedaan. Geen innovaties en vebouwingen aan haar boerderijtje aan de Holterweg. Op de T-splitsing links af tot stadshotel De Graafschap. Links voor het hotel bevindt zich: 9. Joods Monument (2007) van Wigger Bierma. Hij was vormgever voor boeken en teksten, tevens hoogleraar in Hamburg. De 9 cirkels zonder bomen verbeeldt dat deel van de gevallen/vermoorde Doetinchemse joden. De 4 bomen verbeeldt dat deel van de Doetinchemse joden die de oorlog heeft weten te overleven. Er woonden in 1941 175 joden in Doetinchem. In de randen zijn verhalen uit de oorlog beschreven. WEETJE: Achter het monument de Gasthuiskerk of Drie Koningen Kapel uit 1350. Het gasthuis beheerde een fonds. Hiermee werden armen geholpen. Thans bezit het fonds nog huizen, land en een aanzienlijk geldbedrag. Ieder jaar wordt er nog voor gemiddeld 80.000 euro geschonken/ondersteund. Ondeugend: in de Boliestraat is door de stratenmaker Overveld en Van Ooyen tweemaal een O verwerkt. Bij Reserva wijnrestaurant met terras, rechtsaf en blijf rechts van de boompjes tot Stadscafé Simons. Hier bevindt zich: 10. De Graafschapbode lezer (1980) van Don Dekker WEETJE: In 1873 kwam Misset naar Doetinchem en startte in 1879 de Graafschapbode. Voorheen was hier de redactie van De Graafschapbode gehuisvest.Hetzelfde beeldje staat ook bij de redactie van de Tubantia. Loop nog zo’n 25 meter verder en kijk rechts de Hamburgerstraat in. Hier staan: 11. Modern stadsmeubilair/straatmeubilair van Markan. Ga naar een van de lantaarnpalen rondom het Simonsplein 12. Lantaarnpalen met gedichten van Nederlandse dichters van Theo van Koot Vanaf 1976 kent Doetinchem een voetgangersgebied en werd het hele plein Simonsplein, genoemd naar Simons een azijnfabrikant die in 1847 burgemeester van Doetinchem werd. Ga naar de andere kant van de kerk (ten opzichte van de Graafschapbodelezer): WEETJE: Omstreeks 1200 Catharina van Alexandrië kerk, herbouwd in 1527 als 3 beukige hallenkerk. Vanaf 1591 Protestantse Kerk met een inpandige toren. Tot 1868 tevens Latijnse School. In de WOII gebombardeerd, na ’45 herbouw met uitpandige toren. Carillon heeft 47 klokken in 1963 geschonken door de burgers. Verder een prachtige preekstoel (1774) en Flentrop Orgel. Eén van de glas in lood ramen is een herdenkingsraam gemaakt door Stadskunstenaar Theo van Koot (1954-2015). 13. De Wachter (1973) van Nic Jonk Het beeld verwijst naar Niké, de Griekse Godin van de overwinning. Het gaat dus om het onsterfelijke, de verhevene Geest: de engel. Het gat in het lichaam is het onsterfelijke schild van de bewaker. Houd De Wachter in je rug en ga de Grutstraat in . WEETJE: Grutstraat verwijst naar grut=gist voor bier. Het is nu hét eetstraatje van Doetinchem. Het gebouw links is een voormalig bankgebouw met ornamenten en de schoorsteenmantel en een kast van Hildo Krop. Loop nu verder de Grutstraat in. Halverwege rechts: Joop SarsPlein met muurschildering en bewaard gebleven glas-in-lood raam. WEETJE: Joop Sars (1943-2017) heeft veel betekend voor het culturele leven in Doetinchem. Uit het voormalige kantoor van de Gelderlander dat hier heeft gestaan, is het raam bewaard gebleven. De muurschildering: collectief De Strakke Hand uit Utrecht (2020). Net voor boetiekhotel Villa Wanrooy loop je even 50 meter naar links tot bij het laatste bewaard gebleven muurhuisje: De Stoker van RoosArt-Rosalien de Graaf (2024). Deze muurschildering verwijst naar het knooppunt van tramverbindingen dat Doetinchem de vorige eeuw lang is geweest. Ga nu weer terug. Het huis/restaurant rechts is het Tieckenhuis uit 1863. Dit huis is gebouwd op de resten van de stadsmuur. 14. D-Tower (2004) van QS Serafijn en Lars Spuybroek Het is een interactieve toren die ’s avonds d.m.v. kleuren de stemming van de Doetinchemmers weergeeft. Een paar honderd Doetinchemmers vulden op internet een vragenlijst in over hoe ze zich voelen vandaag. Zij bepaalden uiteindelijk de kleur van het kunstwerk. Rood-liefde; groen-haat; blauw-geluk. Niet meer actief. Op kruising rechtsaf. Op de hoek staat: De Gruitpoort,onderdeel van cultuurbedrijf Amphion, centrum voor kunst, cultuur en kunstzinnige vorming , filmhuis en jongerencentrum; (1999) architect/meubelontwerper Mart van Schijndel Aan de overkant links: bioscoop, casino en Schouwburg Amphion (2010) onder architectuur van Mecanoo – Francine Houben Ga nu de eerste weg bij de verkeerslichten rechtsaf de Van Nispenstraat in. Rechts staat de in 1881 gebouwde kapel Predik het Evangelie. Thans De Stadswal geheten. WEETJE: Gebouwd in opdracht van dominee J.van Dijk (1830-1900). De kapel is gebouwd in eclectische stijl en heeft daarbij neoclassicistische en neogotische kenmerken en was een onderdeel van het Gymnasium/Lyceum complex waar later ook de christelijke Groen van Prinsterer Kweekschool, een jongens- en een meisjes internaat bij werden gebouwd. In het steegje rechts : Twee gevelstenen van twee van de vele christelijke scholen die ds. Van Dijk bouwde. WEETJE: Op deze plek dempte Doetinchem de gracht met het walzand. Hij kocht de grond en bouwde hier een school, in 1868 een gymnasium, later in 1876 de Groen van Prinsterer Kweekschool en een jongens- en meisjes internaat. Hij was een bedel-dominee, dwz. hij ging heel het land door om geld op te halen. In wat nu hotel-restaurant Ruimzicht heet, stichtte hij een internaat waar zo’n 160 jongens van eenvoudige komaf een vooropleiding kregen om te kunnen gaan studeren voor voor dominee, arts, advocaat ed. : de Dijkianen loop door tot u links weer het oude postkantoor ziet. Heel veel foto’s hebben we via google overgenomen van René en Peter van der Krogt. We zijn ze dankbaar dat ze zoveel ‘cultuur’ hebben vastgelegd. Deze wandeling is samengesteld door Wil en Hans Weikamp, beheerders van de cultuursite De wandeling is gratis uit te printen op https://www.ckplus.nl/doetinchemprint.php Klik hier voor de beschreven gratis stadswandeling Invalsroute Zeddam- Braamt- Autobaan Verenigd van Piet Killaars bij de spoorwegovergang Invalsroute Terborg Gaanderen Wachtende reizigers van Dick de Wit bij het NS Station Invals route Huet Keppel Doesburg Metzo College architect Erick van Egeraat Invals route Huet Keppel Doesburg Shall we dance van Floris Schoonderbeek Invals route Zelhem Varsseveld Keuvelende boertjes van Adri de Waard bij de voormalige veemarkt Markt Invals route Varsseveld Zelhem Modulaire Waterval van Marijke de Goey bij Graafschap college